4 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Rakiem, który przypomina o znaczeniu profilaktyki w walce z nowotworami. Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) finansuje programy profilaktyczne obejmujące raka jelita grubego, szyjki macicy oraz piersi. Dzięki nim tysiące Małopolan skorzystało z badań ratujących życie.
Profilaktyka raka jelita grubego
Rak jelita grubego to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów w Polsce. W 2022 roku zachorowało na niego ponad 19 tys. Polaków, w tym blisko 1,6 tys. Małopolan. Wczesne wykrycie zmian nowotworowych umożliwia profilaktyczna kolonoskopia, finansowana przez NFZ. Mogą z niej skorzystać osoby w wieku 50-65 lat oraz młodsze (40-49 lat) z rodzinnym obciążeniem chorobą. Badanie nie wymaga skierowania, a w Małopolsce dostępne jest w 30 placówkach.
W 2024 roku z programu skorzystało blisko 12 tys. Małopolan, w tym 7 tys. kobiet i 5 tys. mężczyzn. U 95 osób wykryto zmiany nowotworowe. Co ważne, 85% badań przeprowadzono w znieczuleniu, co eliminuje obawy przed bólem.
Cytologia – ochrona przed rakiem szyjki macicy
Program profilaktyki raka szyjki macicy skierowany jest do kobiet w wieku 25-64 lata, które nie wykonały cytologii w ciągu ostatnich trzech lat. Badanie polega na pobraniu materiału z szyjki macicy do analizy mikroskopowej.
W Małopolsce dostępnych jest ponad 200 gabinetów ginekologicznych realizujących program. W 2024 roku przebadano blisko 40 tys. kobiet, u 250 z nich wykryto zmiany, a 200 skierowano na dalszą diagnostykę.
Mammografia – szansa na wczesne wykrycie raka piersi
Program profilaktyki raka piersi obejmuje kobiety w wieku 45-74 lata. Mogą one bezpłatnie wykonać mammografię co dwa lata, bez skierowania. Badania dostępne są w 33 pracowniach stacjonarnych oraz w mammobusach, które docierają do mniejszych miejscowości.
W 2024 roku w programie uczestniczyło ponad 101 tys. Małopolanek, co stanowi wzrost o 26 tys. w porównaniu do roku poprzedniego. Blisko 53 tys. badań wykonano w mammobusach, które odwiedziły region 1033 razy. Wykryto 146 nowotworów złośliwych i 365 zmian wymagających dalszej diagnostyki.
Profilaktyka ratuje życie
Elżbieta Fryźlewicz-Chrapisińska, dyrektor Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ w Krakowie, podkreśla:
– Gdyby Europejczycy przestrzegali 12 zasad Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, można byłoby uniknąć aż 50% zgonów z powodu nowotworów. Małe wybory mają wielką wagę – od rezygnacji z papierosów, przez aktywność fizyczną, po regularne badania profilaktyczne.
Szczegółowe informacje o programach profilaktycznych NFZ oraz adresy placówek dostępne są na stronie internetowej Małopolskiego NFZ w zakładce „Profilaktyka z NFZ”.
