„Bezpieczeństwo pacjenta od samego początku” to tegoroczne hasło przewodnie obchodzonego 17 września Światowego Dnia Bezpieczeństwa Pacjenta ustanowionego przez Światową Organizację Zdrowia. W tym roku tematem przewodnim jest „Bezpieczna opieka dla każdego dziecka i dzieci nowo narodzonych”. To przypomnienie i zwrócenie uwagi, że najmłodsi pacjenci wymagają szczególnej troski — zarówno w placówkach medycznych, jak i w codziennym życiu oraz potwierdzenie prawa każdego dziecka do bezpiecznej i wysokiej jakości opieki.
Dlaczego dzieci wymagają szczególnej uwagi?
Dzieci mają delikatniejszy organizm niż dorośli i szybciej dochodzi u nich do pogorszenia stanu zdrowia. Trudniej też powiedzieć, co je boli czy niepokoi. Dlatego udzielając pierwszej pomocy najmłodszym, musimy działać szybko, spokojnie i zgodnie z prostymi zasadami. O tym jak udzielać pierwszej pomocy dzieciom Oddziałowy bocheńskiego SORU – Bartłomiej Czyż:
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) u dziecka
Kiedy? Jeśli dziecko nie oddycha lub oddycha bardzo słabo (głębokie westchnięcia, pojedyncze oddechy).
Kroki:
- Połóż dziecko na plecach na twardej powierzchni.
- Udrożnij drogi oddechowe – odchyl głowę do tyłu i unieś brodę.
- Przyłóż usta do ust i nosa (u niemowlęcia) lub tylko do ust (u starszego dziecka).
- Wykonaj 5 spokojnych oddechów ratowniczych – obserwuj, czy klatka piersiowa się unosi.
- Jeśli brak oznak życia – rozpocznij uciski klatki piersiowej:
• U niemowlęcia: dwa palce na środku klatki piersiowej, uciskaj na głębokość ok. 4 cm.
• U dziecka powyżej 1 roku: jedną ręką (małe dziecko) lub obiema (większe dziecko) uciskaj mostek na głębokość ok. 5 cm. - Rytm: 30 uciśnięć i 2 oddechy (jeśli jesteś sam) lub 15:2 (jeśli pomagają dwie osoby).
- Jeśli dostępny jest defibrylator AED – włącz go i postępuj zgodnie z poleceniami głosowymi.
Zadławienie
Kiedy? Dziecko nagle zaczyna się krztusić, nie może mówić ani oddychać.
• Jeśli dziecko kaszle skutecznie – zachęcaj je do kaszlu, nie klep po plecach.
• Jeśli dziecko się dławi i nie oddycha prawidłowo:
– Niemowlę (<1 r.ż.): połóż dziecko brzuchem na swoim przedramieniu, głową w dół. Wykonaj 5 mocnych uderzeń w plecy między łopatkami. Jeśli to nie działa – połóż dziecko na plecach i wykonaj 5 ucisków klatki piersiowej (jak przy RKO).
– Dziecko ≥1 r.ż.: stań za dzieckiem, pochyl je lekko do przodu i wykonaj 5 uderzeń w plecy między łopatkami. Jeśli to nieskuteczne – wykonaj 5 uciśnięć nadbrzusza (Heimlicha).
• Jeśli dziecko straci przytomność – rozpocznij RKO.
Oparzenia
Kiedy? Po kontakcie z gorącą cieczą, parą, ogniem lub prądem.
Kroki:
- Natychmiast polewaj miejsce oparzenia zimną wodą przez co najmniej 20 minut.
- Zdejmij biżuterię, zegarki, ubrania, które nie przykleiły się do skóry.
- Oparzone miejsce przykryj czystą folią spożywczą lub jałowym opatrunkiem.
- Nigdy nie stosuj lodu, tłuszczu ani maści.
- Jeśli oparzenie jest rozległe, na twarzy lub dłoniach – wezwij pogotowie.
Krwotok
Kiedy? Jeśli z rany płynie bardzo obficie krew.
Kroki:
- Uciśnij ranę bezpośrednio dłonią (najlepiej w rękawiczce lub przez czysty materiał).
- Nie odrywaj opatrunku, jeśli przesiąknie – połóż kolejny na wierzch.
- Jeśli krwotok jest masywny z kończyny i ucisk nie pomaga – załóż opaskę uciskową (stazę) powyżej rany.
- Jeśli nie masz stazy – uciskaj ranę przez materiał całym ciężarem ciała.
Ciężka reakcja alergiczna (Anafilaksja)
Kiedy? Po kontakcie z alergenem (np. orzechy, jad owadów) dziecko ma duszność, puchnie twarz, pojawia się wysypka, spada ciśnienie, dziecko jest osłabione.
Kroki:
- Jeśli dziecko ma przy sobie autowstrzykiwacz z adrenaliną (np. EpiPen) – natychmiast wstrzyknij go w udo przez ubranie.
- Połóż dziecko płasko, z nogami uniesionymi – jeśli ma duszność, posadź w pozycji wygodnej do oddychania.
- Jeśli brak poprawy – podaj drugą dawkę po 5 minutach.
- Wezwij pogotowie i pozostań z dzieckiem.
Pierwsza pomoc u dzieci to proste kroki, które każdy może opanować. Prawidłowe wezwanie pomocy, kilka oddechów ratowniczych czy szybkie użycie adrenaliny mogą uratować życie najmłodszych.
Przypisy
1. WHO. Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta 2025 – Bezpieczna opieka dla każdego noworodka i każdego dziecka. Geneva: World Health Organization; 2025.
2. Van de Voorde P, Turner NM, Djakow J, et al. European Resuscitation Council Guidelines 2021: Paediatric Life Support. Resuscitation. 2021;161:327-387.
3. Zideman DA, Singletary EM, De Buck E, et al. European Resuscitation Council Guidelines 2021: First aid. Resuscitation. 2021;161:270-290.
