Stowarzyszenie Bocheńscy Patrioci oraz Stowarzyszenie Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej zapraszają mieszkańców do wspólnego udziału w Marszu Ciszy, organizowanym w celu uczczenia pamięci ofiar hitlerowskiego mordu na Uzborni.
Marsz odbędzie się w czwartek, 18 grudnia 2025 roku, w 86. rocznicę tragicznych wydarzeń, i rozpocznie się o godz. 18:00 na bocheńskim Rynku. Uczestnicy przejdą w ciszy chodnikiem wzdłuż ulic Kazimierza Wielkiego i Parkowej. Zwieńczeniem marszu będzie złożenie i zapalenie zniczy pod pomnikiem na Uzborni, w miejscu egzekucji.
Organizatorzy podkreślają, że marsz ma być wyrazem wspólnej pamięci o ofiarach niemieckiego terroru z grudnia 1939 roku i zapraszają do udziału wszystkich mieszkańców Bochni oraz okolic.
„Pokuta dla Bochni” – tragiczne tło wydarzeń
Zbrodnia na Uzborni była bezpośrednim następstwem wydarzeń z nocy z 16 na 17 grudnia 1939 roku. Wówczas Zygmunt Krzyszkowski i Ferdynand Piątkowski, którzy zaledwie tydzień wcześniej dołączyli do bocheńskiej konspiracji kierowanej przez Włodzimierza Podgórca, dokonali – bez zgody lokalnej organizacji Związku Walki o Wolność Polski – napadu na posterunek niemieckiej żandarmerii. Obaj zginęli w strzelaninie, a ich ciała zostały następnie zawieszone na latarni przy Rynku.
Dramatyczne konsekwencje dla miasta nastąpiły dzień później. 18 grudnia 1939 roku do akcji odwetowej przystąpił 3. szwadron konnicy wraz z 5. Batalionem Policji. Niemcy zgromadzili 52 osoby – 29 więźniów aresztu Sądu Grodzkiego w Bochni oraz 23 mieszkańców siłą wyciągniętych z domów. Skazańców poprowadzono na Uzbornię, gdzie zostali rozstrzelani. Spośród przeznaczonych na śmierć egzekucji zdołał uniknąć tylko Zygmunt Wilgocki, który – wykorzystując splot okoliczności – uciekł z miejsca kaźni.
Pamięć utrwalona w dokumentach i fotografii
Zbrodnia z grudnia 1939 roku pozostaje żywa w pamięci mieszkańców Bochni. Świadczą o tym liczne publikacje i opracowania historyczne, a także pomnik na Uzborni, który od lat jest miejscem uroczystości rocznicowych i plenerowych lekcji historii dla młodzieży.
Szczególnym, wstrząsającym świadectwem mordu jest fotoreportaż dokumentujący przebieg egzekucji. Album zawierający 24 zdjęcia wraz z raportem z akcji odwetowej, zatytułowany „Sühne für Bochnia 18.12.1939” („Pokuta dla Bochni”), odnaleziono pod koniec lat 40. XX wieku w domu po oficerze SS. Na Zachodzie fotografie te były jednak znane znacznie wcześniej – już na początku 1941 roku publikowała je prasa amerykańska i brytyjska za pośrednictwem agencji Keystone. Zdjęcia ukazywały brutalność niemieckiego terroru w Polsce, często jednak bez wskazania Bochni jako miejsca zbrodni, co w kolejnych latach umożliwiało ich propagandowe wykorzystywanie, m.in. w próbach przypisywania Niemcom odpowiedzialności za zbrodnię katyńską.
Według ustaleń historyków fotografie mogły trafić do aliantów dzięki Józefowi Broszkiewiczowi, pracownikowi zakładu Gargula w Bochni, gdzie wykonywano odbitki zdjęć z Uzborni.
Marsz Ciszy ma być kolejnym, symbolicznym dowodem, że pamięć o ofiarach zbrodni na Uzborni wciąż trwa i pozostaje ważnym elementem lokalnej tożsamości Bochni.
