W środę w bocheńskim magistracie zorganizowane zostanie pierwsze spotkanie, które ma rozpocząć prace nad istotnymi zmianami regulaminu budżetu obywatelskiego Bochni. Członkowie stowarzyszenia Reaktor B7, którzy są inicjatorami nowelizacji lokalnych przepisów, stworzyli nawet program naprawczy.
W październiku 2021 r. pisaliśmy o niepokojąco niskiej frekwencji podczas głosowania projektów do budżetu obywatelskiego Bochni na 2022 rok. Zagłosowało tylko 1139 osób, czyli aż trzy razy mniej niż kilka lat temu podczas pierwszej edycji BO 2016. Link do wspomnianej publikacji – TUTAJ.
Jak przedstawiała się frekwencja podczas głosowań budżetu obywatelskiego Bochni?
| edycja BO | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
| liczba głosów | 3419 | 2258 | 2563 | 1586 | 1685 | 1059 | 1139 |
W lutym br. podczas posiedzenia komisji rozwoju gospodarczego, budżetu i finansów radni a także m.in. Wojciech Woźniczka, przewodniczący zarządu osiedla Niepodległości i jednocześnie przedstawiciel Reaktora B7, rozmawiali na temat budżetu obywatelskiego. Zgodzono się, że dla uratowania inicjatywy konieczna jest nowelizacja zapisów regulaminu.
Na środę zaplanowano robocze spotkanie, które ma rozpocząć dyskusję nad zmianami przepisów. Rolę organizatora wziął na siebie wiceprzewodniczący rady miasta Krzysztof Sroka i jak przekazał w rozmowie z Bochnianin.pl na spotkanie zaprosił m.in. radnych i zarządy osiedli.
Żywo zainteresowany tematem Reaktor B7 przygotował już plan naprawczy. Zawiera on pięć kluczowych zagadnień:
- powrót do 1% dla budżetu obywatelskiego;
- ukierunkowanie działań mieszkańców w ramach BO Bochnia;
- stworzenie cennika wykonawczego zawierającego komponenty spotykane we wnioskach;
- zagospodarowanie niewykorzystanych środków budżetu obywatelskiego;
- promocja budżetu obywatelskiego.
Poniżej pełna treść opracowania.
Propozycje zmian regulaminu budżetu obywatelskiego Bochni stworzone przez Reaktor B7:
„Działania naszego Stowarzyszenia miały zawsze na celu budowanie zaplecza i wsparcia dla aktywności lokalnej społeczności. Nie tylko angażujemy się w tworzenie nowych rozwiązań, ale i monitorujemy funkcjonowanie już tych istniejących. Z tego powodu jednym z mechanizmów, który podlega naszej specjalnej trosce, jest Budżet Obywatelski. Nasz ogromny niepokój budzi to, co się dzieje z BO w ostatnich latach. Nasze doświadczenia i obserwacje są podstawą do diagnozy problemów w funkcjonowaniu i rozwoju tej części budżetu. Prócz diagnozy problemów mamy również propozycje rozwiązań, które posłużyły do stworzenia przez Reaktor B7 programu naprawczego, składającego się z poniższych propozycji:
1. Powrót do 1% dla budżetu obywatelskiego.
Naszym zdaniem nie ma podstaw do zawężania pola do współpracy z mieszkańcami w oparciu o mechanizm BO. Zmniejszenie wymiaru „pola współpracy” w roku 2020 do 0,5% z powodu obaw o dochody miasta w czasie pandemii, nie znalazło oparcia w rzeczywistości. Dowodem są informacje o wykonaniu dochodów miasta za rok 2020 i 2021. Dodatkowo zmniejszenie BO o połowę powoduje spadek siły nabywczej, a tym samym sprawczej tej części środków publicznych. Przyczyną jest inflacja i wzrost kosztów wykonania inwestycji. Sytuacja, w której z tych powodów zwiększa się finansowanie projektów spoza BO, przy jednoczesnym obniżaniu środków dla projektów w ramach BO jest sprzecznością w funkcjonowaniu. Przekłada się to później na jakość wykonania czy w ogóle brak wykonania projektów, co w efekcie powoduje spadek poparcia wyrażonego głosowaniem.
2. Ukierunkowanie działań mieszkańców w ramach BO Bochnia.
Naszym zdaniem sprzężenie BO z zadaniami własnymi samorządu jest niewystarczające dla racjonalnego gospodarowania w warunkach ograniczonych środków. Naszym pomysłem jest przekierowanie działań na Strategię Miasta, Strategię Energetyczną Miasta Bochnia czy możliwą Strategię Klimatyczną. Pozwoli to nadać priorytet projektom rozwojowym. Dodatkowym ukierunkowaniem powinny być inwestycje wspierające redukcje kosztów bieżącego funkcjonowania miasta np. w dziedzinie gospodarki energetycznej, surowcowej czy wodnej miasta. Tak zbudowany BO może być dużym bodźcem do strategicznego działania czy redukcji kosztów. Kolejnym sposobem na zsynchronizowanie działań jest oddanie Burmistrzowi Miasta Bochnia inicjatywy w ustalaniu priorytetu dla wniosków składanych w danym roku. Proponujemy, aby zostało to uregulowane formalnie w regulaminie BO pomimo tego, że do tej pory nic nie stoi przeszkodzie takiemu liderowaniu w działaniu.
3. Stworzenie cennika wykonawczego zawierającego komponenty spotykane we wnioskach.
Celem tego rozwiązania jest nie tylko lepsze wykorzystanie środków, ale również zmniejszenie ryzyka złego oszacowania koniecznych kosztów wykonania. Dodatkowo dla ukierunkowanych i zestandaryzowanych projektów można poszukiwać wykonawców na początku roku rozrachunkowego, a nie pod jego koniec. Skraca to efektywnie czas wykonania inwestycji i tym samym zmniejsza ryzyko niedoszacowania kosztów po upływie częstokroć kilkunastu miesięcy. Dotychczasowe problemy z oszacowaniem kosztów skutkowało obcinaniem zakresów inwestycji ze szkodą dla funkcjonalności lub całkowitej rezygnacji z wykonania. Rozjazd między propozycją a wykonaniem rodzi często frustrację społeczną i wycofywanie się z aktywności na tym polu. Przykładowo: jeżeli na dany rok priorytetem będzie energochłonność oświetlenia miejskiego, to warto udostępnić zestandaryzowaną specyfikację techniczną dla takiego rozwiązania, jak i wartość kosztorysową. Będzie to ułatwienie nie tylko dla wnioskodawców ale i dla urzędników, którzy będą musieli wykonać projekty poparte przez mieszkańców.
4. Zagospodarowanie niewykorzystanych środków budżetu obywatelskiego.
Mając na uwadze wzmocnienie determinacji wykonania projektów w pełnym zakresie funkcjonalnym, wnioskujemy o dodawanie niewykorzystanych środków z wykonania BO z danego roku do kwoty BO w roku następnym. Dodatkowym elementem tego rozwiązania będzie mechanizm przejrzystego informowania o wykorzystanych środkach, nie tylko dla wnioskodawców czy głosujących, ale i całej społeczności. Do oceny działań na odpowiednim poziomie potrzebna jest informacja na odpowiednim poziomie.
5. Promocja budżetu obywatelskiego.
Pomimo kolejnych edycji BO Bochnia w dalszym ciągu jednym z najczęściej wymienianych problemów jest informacja na temat składania wniosków i głosowania. Dlatego postulujemy obligatoryjne oznaczenie inwestycji wykonanych z Budżetu Obywatelskiego jako projekt zrealizowany w ramach tego mechanizmu. Posiłkujemy się rozwiązaniem stosowanym w projektach finansowanych ze środków zewnętrznych. Oznakowanie powinno zawierać m.in. informację o dacie naboru, czy o wykorzystanych środkach. Promowanie BO można wzmocnić również stworzeniem mapy zrealizowanych wniosków z danymi identyfikacyjnymi. Jeżeli chce się współpracować z mieszkańcami, to muszą oni wiedzieć gdzie, kiedy i jak działać. Świadomość możliwości jest absolutnie konieczna do aktywności, a skuteczna informacja o wykonanych projektach może być inspirująca.
Jesteśmy przekonani, że powyższe propozycje posłużą do naprawy zasad Budżetu Obywatelskiego, który pozwala zamieniać energię społeczną w lokalny rozwój, który z kolei jest zapleczem dla rozwoju energii społecznej. Mamy nadzieję, że nasze propozycje otworzą nie tylko szeroką dyskusję nad rozwiązaniami, ale pomogą również sprawnie wypracować reguły, które zostaną zastosowane jeszcze w tegorocznym naborze. Liczymy na szeroką koalicję urzędników, radnych czy innych osób, którym leży na sercu rozwój naszej lokalnej społeczności. Spotkajmy się i wypracujmy jak najlepsze rozwiązania”.
