Muzeum im. prof. Stanisława Fischera w Bochni zaprasza w niedzielę 27 października na spacer po bocheńskiej nekropolii. Spacer dwudziesty drugi „Do grobów nauczycieli tajnego nauczania” poprowadzi Justyna Bodurka. Początek o godz. 14.00 przy głównej bramie wejściowej na cmentarz od ulicy Orackiej.
Bochnia ma szczególnie piękną kartę w tajnym nauczaniu w czasie II wojny światowej. Symbolicznym hołdem dla tych nauczycieli, którzy je podjęli w warunkach trudnej, okupacyjnej rzeczywistości jest tablica pamiątkowa z 33 nazwiskami w holu I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Kazimierza Wielkiego, odsłonięta w 1997 roku.
Jak wiadomo we wrześniu 1939 roku Niemcy zajęli szkołę na koszary wojskowe. Okupant zezwolił jedynie na działanie szkół powszechnych i zawodowych ze ściśle określonym programem. To przesądziło o podjęciu decyzji o prowadzeniu tajnego nauczania dla starszych klas gimnazjum i liceum. Młodsze klasy starano się przyłączyć do oficjalnie działających szkół zawodowych lub potraktowano jako starsze klasy szkół powszechnych.
Do maja 1942 tajne nauczanie miało charakter niezorganizowany. Jako pierwsi podjęli je Wiesława Kotowa, Zdzisław Zajączkowski (zginął w Oświęcimiu 21 marca 1941), Klemens i Janina Kietlińscy, Władysław Janik i Urszula Wińska – późniejsza więźniarka obozu w Ravensbrück. Niezależnie od tego grona tajne nauczanie prowadził emerytowany dyrektor szkoły, Emil Język. Cierpiący na paraliż nóg, unieruchomiony w fotelu, prowadził zajęcia w swoim mieszkaniu przy ul. Krakowskiej. Jednym z ośrodków tajnego nauczania był zespół tzw. „Bursy”, kierowany przez księży Stanisława Skazińskiego i Leona Skórnickiego oraz Zofię Maciejewską – wysiedleńców z Poznania.
W maju 1942 utworzono organizacyjne podstawy tajnego nauczania na terenie Bochni i powiatu bocheńskiego w oparciu o struktury polskiego państwa podziemnego, które miały ujednolicić dotychczasową wielotorowość działań. Powołano Powiatową Komisję Oświaty i Kultury, której przewodniczącym został Emil Język, referentem do spraw szkolnictwa średniego został Piotr Galas, powszechnego – Kazimierz Kostański.
Wyniki konspiracyjnego nauczania i egzaminów zatwierdzała komisja weryfikacyjna pod przewodnictwem Języka. W maju 1943 przeprowadzono w Bochni pierwszą konspiracyjną „małą maturę”, czyli egzamin kończący naukę w gimnazjum. Właściwe egzaminy maturalne, czyli „duża matura” odbyła się w styczniu 1944.
W czerwcu 1944 odnotowano, że na terenie powiatu bocheńskiego uczyło się na tajnych kompletach gimnazjum i liceum łącznie 423 uczniów, w samej Bochni 143! Pod koniec roku liczba wzrosła do 480, zbliżając się do średniej uczących się w szkole przed wojną!
W lutym 1945 Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie powołało komisję weryfikacyjną dla oceny wyników tajnego nauczania prowadzonego w Bochni i powiecie bocheńskim. Jej przewodniczącym został E. Język, członkami P. Galas, A. Borszewski, ks. S. Skaziński, W. Kotowa.
Komisja zweryfikowała i potwierdziła egzaminy konspiracyjne. Bilans tajnego nauczania był imponujący. W pierwszym roku okupacji pierwszą klasę gimnazjalną ukończyło 6 uczniów, w 1944 na poziomie pierwszej klasy gimnazjalnej uczyło się 216 osób! Do 1945 tajnym nauczaniem objęto 736 osób!
